Zamki, twierdze i grodziska...: Zamek Grodziec - na szczycie wygasłego wulkanu

Generalnie Zamek Grodziec, to jeden z ciekawszych zamków jakie odwiedziliśmy. Ma w sobie wszystko co lubię. Jest trochę ruiną, trochę odrestaurowanym zamkiem. Posiada pięknie zachowane przedzamcze. Był świadkiem wojen husyckich. I stoi na szczycie wygasłego wulkanu (to już taka wisienka na torcie).

Na bazaltowym, powulkanicznym, stromym wzgórzu – 389 m n. p. m. w malowniczej scenerii wznosi się bajeczna budowla – to Zamek Grodziec. Na początek trochę historii zamku

Pierwsza potwierdzona wzmianka o Grodźcu pochodziła z bulli papieża Hadriana IV z 23 kwietnia 1155 r. W 1175 r. książę Bolesław Wysoki wystawił tu przywileje cystersom z Lubiąża. Za czasów jego następcy – Henryka Brodatego – drewniano – ziemny gród zastąpiono murowanym. Fundację zamkowego kościoła przypisuje się św. Jadwidze. W XIV i częściowo XV w. zamek stanowił własność rycerskiego rodu Bożywojów.

W okresie wojen husyckich budowla została zdobyta i splądrowana przez oddziały husytów. W 1470 r. odkupił go książę legnicki Fryderyk I. Sprowadzeni przez niego mistrzowie murarscy z Wrocławia, Legnicy i Görlitz nadali założeniu obecny układ przestrzenny. Po śmierci księcia prace kontynuowano z polecenia jego syna, Fryderyka II. W ich efekcie Grodziec stał się jedną z piękniejszych rezydencji gotycko-renesansowych na Śląsku. Zwieńczenie prac zbiegło się ze ślubem księcia z księżną Sofią von Hohenzollern. Z tej okazji zorganizowano w zamku przyjęcie i słynny turniej rycerski.

W latach wojny 30-letniej zamek został zdobyty i spalony przez wojska księcia Albrechta Wallensteina. Ponieważ skala zniszczeń była ogromna i warownia nie miała już większej wartości militarnej, po wojnie zdecydowano o wysadzeniu części obwarowań. W XVII i XVIII stuleciu czyniono próby odbudowy Grodźca, nie zakończyły się one jednak większymi sukcesami. Dopiero w roku 1800, kiedy właścicielem dóbr został książę Rzeszy Jan Henryk VI von Hochberg z Książa i Mieroszowa, podjęto poważniejsze prace konserwatorskie i rekonstrukcyjne.

Na krótko przerwał je okres kampanii napoleońskiej, ale już w latach 30, XIX stulecia zamek stał się celem licznych wypraw turystycznych. Uchodził w owym czasie za pierwszy w Europie zabytek specjalnie przystosowany do celów turystycznych.

W latach 1906-1908 zamek ulega gruntownej przebudowie. Na zamku powstaje muzeum sztuki gotyku i renesansu Śląska, hotel i restauracja. W 1945 roku spalona przez Rosjan. W latach 60-tych XX wieku częściowo odbudowany.

W latach 2004-2005 jest miejscem realizacji produkcji filmowych przez telewizje: szwedzką, francuską, belgijską oraz rosyjską.

Obecnie zespół składa się z zamku górnego oraz przedzamcza o wymiarach 270×140 metrów. Zabudowa zamku górnego tworzy nieregularny sześciobok, w którym elementami dominującymi są: pałac główny (tzw. palatium), wieża północna i w południowej stronie potężny donżon. Palatium załamane jest pod kątem 30 stopni i jest jedną z nielicznych na Śląsku zachowanych książęcych siedzib. Charakteryzuje się ono różną grubością murów: u podstawy mierzy on 5 metrów, a na pierwszym piętrze 2 metry. Donżon zbudowany został na planie kwadratu o podstawie 16 metrów, a jego wysokość przekracza 26 metrów, na które składa się sześć kondygnacji. Druga, mniejsza wieża, zwana jest „Starą”. Wieńczy ją czterospadowy dach, u podstawy którego prowadzi ganek obronny z prostokątnymi blankami i otworami strzelniczymi. Komunikacja między wieżami a palatium odbywała się poprzez drewniane tarasy i zbudowane na murach ganki. Obronność założenia zwiększają wysunięte basteje i kaponiery. Dodatkowo bezpieczeństwo zamku zapewnia flankowane wieżyczkami przedzamcze.

Zamek główny składa się z dwóch kondygnacji. W najniżej znajduje się zbiornik z wodą pitną i piwnice, w których dawniej były piwiarnia, spiżarnia oraz jadalnia dla służby. Na parterze dawniej były pokoje gościnne, natomiast po przebudowie znajdowała się tutaj gospoda dla podróżnych i kuchnia. Na tej kondygnacji znajdują się ponadto dwa pomieszczenia: większe zwane „Wielką Salą”,

mniejsze z gotyckim kominkiem, ozdobione przez stwory podobne do lwów.

Pierwsze i drugie piętro pełniły funkcje rezydencjalne, o czym świadczą otwory okienne, dawniej ozdobione witrażami. W północnej części drugiego piętra znajduje się kaplica, sąsiadująca z „Salą Rycerską” (najbardziej reprezentacyjna komnata na zamku). Z „Sali Rycerskiej” do sąsiednich pokoi prowadzą gotyckie portale. W komnatach tych były dawniej pomieszczenia księżnej i jej dworu. Najwyższy poziom pałacu zajmuje blankowany ganek obronny.