Fort Beniaminów

Fort Beniaminów to jeden z fortów Warszawskiego Rejonu Umocnionego, WRU (ros. Варшавской укрепленной район, także Warszawski Rejon Forteczny) – ufortyfikowanego w końcu XIX wieku obszaru, znajdującego się ówcześnie na zachodnich krańcach Imperium Rosyjskiego. Jego projekt zakładał wykorzystanie istniejących już twierdz w Modlinie (Twierdza Modlin) i Warszawie (Twierdza Warszawa) oraz nowych, planowanych obiektów jako podstawy do operacji przeciwko Niemcom i Austro-Węgrom. Koncepcja Rejonu była rozwinięciem istniejących od czasów napoleońskich pomysłów obrony tego obszaru w oparciu o trójkąt twierdz (Napoleon I planował budowę twierdz w Modlinie, Pradze i Serocku). Powrócono do niej w czasie rozbudowy twierdz w Warszawie i Modlinie, do stopnia wielkich twierdz fortowych. Zwolennikiem rozbudowy i uzupełnienia tych umocnień był generał-gubernator Josif Hurko. Rejon Forteczny powołano do życia w 1887.

Rejon Umocniony ograniczały fortyfikacje, rozlokowane w uproszczeniu na planie trójkąta, stąd obszar ten nazywano również "polskim trójkątem". Dwa z jego narożników tworzyły wymienione już twierdze, trzecim miała być Twierdza Zegrze. Boki tego trójkąta, oparte o Wisłę (Modlin-Warszawa) i Narew(Modlin-Zegrze) planowano uzupełnić samodzielnymi fortami w Łomiankach oraz Dębem. Trzeci bok (Warszawa-Zegrze), pozbawiony oparcia na dużych przeszkodach wodnych, został zaplanowany z wykorzystaniem obszarów leśnych i bagiennych, które znacznie utrudniały ruchy wojsk. Na tym odcinku zaplanowano budowę trzech nowych obiektów poza twierdzami (Fort Beniaminów, Fort Maciołki i Fort Pustelniki) oraz wykorzystanie dwóch fortów budowanych w ramach Twierdzy Warszawa: Fortu Kawęczyn oraz Fortu Wawer. Ostatecznie do

wybuchu I wojny światowej powstały tylko 4 z 7 fortów, przy czym dwa z nich już przed wybuchem konfliktu zlikwidowano (forty Kawęczyn i Wawer). Pozostałe dwa - Fort Dębe oraz Fort Beniaminów- istnieją do dnia dzisiejszego.

Wszystkie twierdze obszaru zachowały się do dnia dzisiejszego, chociaż wraz z upływem czasu niektóre obiekty zostały zniszczone.

Centrum trójkąta stanowiło polowe stanowisko dowodzenia Rejonu, w obozie Feldmarszałka Hurki pod Jabłonną (dzisiejsze Legionowo). W Jabłonnie stacjonował Oddział Aeronautyczny WRU, na bazie którego w lutym 1904 sformowano kompanię balonową (w maju 1904 detaszowaną na Daleki Wschód)[1]. Znajdował się tam również ważny węzeł komunikacyjny drogowo-kolejowy.

Na skutek zmiany rosyjskich planów strategicznych, zarzucono po 1909 rozbudowę umocnień Warszawskiego Rejonu Umocnionego. Wyjątkiem była

Twierdza Modlin. W kampanii 1915 umocnienia rosyjskie okolic Warszawy nie zostały należycie wykorzystane. Zaledwie kilka dni broniła się twierdza w Modlinie, zaś pozostałe umocnienia stawiły symboliczny opór (Warszawa i Zegrze).

Fortyfikacje te zostały wykorzystane podczas walk w wojnie polsko-bolszewickiej (1920) i kampanii wrześniowej (1939).



Fort Beniaminów zbudowany został w okresie poprzedzającym I wojnę światową. Umocnienie zostało zaprojektowane przez gen. inż. Wieliczkę. Prace budowlane podjęto w roku 1904. Przerwane w roku 1909 nigdy nie zostały ukończone.

Obiekt został zbudowany na planie nieregularnego pięcioboku z jednym, wysokim wałem ziemnym. Otacza go głęboka, sucha fosa, broniona przez trzy kaponiery, połączone z wnętrzem fortu poternami. W szyi

fortu wzniesiono potężne, betonowe koszary dla załogi oraz kaponierę szyjową. Koszary łączyła z placami broni główna poterna. Ponadto na barkach fortu znajdowały się dwa tradytory z półwieżami obserwacyjnymi.

Fort w Beniaminowie był jednym z pięciu planowanych fortów, mających zamykać od wschodu trójkąt Warszawskiego Rejonu Fortecznego. Jest też jedynym, który przetrwał do naszych czasów.

Fort na mapie kliknij: TU